Peer’M: sociale coöperaties tegen de armoede.
Op 29 september wordt de landelijke manifestatie ‘Peer’M! Uit de armoede, op weg naar bestaanszekerheid!’ georganiseerd door het platform Sociale Alliantie, het landelijk netwerk armoedebestrijding. De aangesloten sociale coöperaties hebben als doel: sámen uit de armoede, op weg naar bestaanszekerheid. 29 september wordt een terugblik van vier jaar basisinitiatieven en stappen die samen door sociale coöperaties in Nederland zijn genomen. ‘De schijnwerpers staan op de nieuwe verhoudingen die ontstaan zijn tussen burgers en overheid op het gebied van publieke taken’. 12 initiatieven zijn reeds uitvoerig beschreven op de website Initiaief.nu. Het betreffen coöperaties van samenwerkende ‘peer-to-peer’ ervaringsdeskundigen die elke vanuit hun eigen expertise, vaak door geheel nieuwe creatieve initiatieven uit de armoede proberen komen en zo bestaanszekerheid voor zichzelf en anderen te creëren.
Zo beschrijft initiatief De Vrije Uitloop de kern van een sociale coöperatie: ‘We willen mensen helemaal betrekken in het beslissingstraject. We beslissen samen over dingen die een coöperatie aangaan. We hebben ook allemaal evenveel stemrecht. Er is niet één baas; we doen het als een coöperatie omdat we het naar het wij-gevoel en het we-willen-het-samen-doen echt vormen. Vooral dat ‘samen’-gevoel is heel belangrijk.” Duurzaam Soesterkwartier kiest een iets andere gelijksoortige vorm: de vereniging die zij ‘de Bewust Blutte Bewonersvereniging’ noemen. Het idee daarachter is geen grote financiële contracten aangaan want dat geeft alleen maar hoofdpijn en bepaalt de agenda.
Initiatief.nu: samenwerkende coöperaties
Op 29 september evalueert onder andere Initiatief.nu de meerwaarde van coöperaties: de som is meer dan de som der delen. ‘We laten ons inspireren en leiden door het coöperatieve denken en doen: sámen doelen bereiken die voor ieder apart onbereikbaar lijken’. Er wordt inzicht gecreëerd in duurzame geleerde lessen op het gebied van ideaal en passie, visie en missie en de noodzaak van methodieken en middelen, recht en regels, samenwerken en uitwerken. In deze blog vindt u alvast een voorproefje.
De partners van Initiatief.nu
1. Coöperatie De Vrije Uitloop in Breda is een regel-arme ruimte waar mensen via parttime ondernemerschap (een deel van) hun uitkering zelf verdienen.
2. De Vereniging Duurzaam Soesterkwartier Amersfoort is een broedplaats voor projecten die wijkbewoners zelf ontwikkelen en zelf uitvoeren, zoals Mijn CV is Oké!, Zon Op School en Werkplaats Soesterkwartier.
3. De Future Of Fame Amersfoort ondersteunt jongeren met huiswerk, bieden werkplekken, helpen re-integreren, ondersteunen ondernemers en geven stagiairs de ruimte om betere vakkennis op te doen.
4. De Lucas Community Amsterdam is een zorgcommunity van ondernemende bewoners om als buurtbewoners meer invloed te hebben op de eigen leefomgeving en om de middelen ten goede te laten komen aan de bewoners en ondernemers in de wijk zelf.
5. Weggeefwinkel Amersfoort biedt iedereen de mogelijkheid om gratis, naar behoefte, spullen te halen en overtollige spullen te brengen. De Weggeefwinkel kent geen (betaald) personeel, enkel vrijwilligers en stagiaires.
6. Kies&Co Amersfoort is een landelijke vereniging van en voor begeleiders van kinderwijkraden in kwetsbare wijken. Tijdens democratielessen op de basisscholen in de wijk werken kinderen aan hun eigen plannen voor de wijk.
7. Amargi Den Haag is een vereniging van mensen die zich met elkaar willen bevrijden van geldzorgen. Amargi probeert er vroeg bij te zijn om verdere ellende te voorkomen.
8. Talent in Actie Groningen Met het initiatief Mijn Gereedschapskist zorgt de stichting dat de wijk een wijk kan zijn, waar buurtbewoners in verbinding staan met elkaar. Dat doen ze door iets simpels: het uitlenen van gereedschap.
9. BewonersBedrijf Heechterp Schieringen (Leeuwarden) is het eerste Bewonersbedrijf in Nederland gestart. Hun doel: de wijk verbeteren, zodat bewoners in de wijk blijven wonen. Ook het verminderen van armoede is een belangrijk doel. Iedereen heeft andere zorg nodig, sommigen mensen hebben een beetje extra begeleiding nodig.
10 EDASU staat voor ErvaringsDeskundigheid in Armoede en Sociale Uitsluiting. Zij leiden deze generatie armen op om als ervaringsdeskundigen zelf de brug te slaan naar zowel mensen in armoede als naar hulpverleners.
11. De Vrije Uitloop heeft een aantal mensen die jaren op de bank hebben gezeten in beweging gekregen en zij zijn nu bezig door middel van parttime ondernemerschap een deel van hun eigen inkomen te verdienen door hun talent in te zetten en te doen waar ze goed in zijn.
12.Buurtmoeders Catering
De coöperatie Buurtmoeders Catering heeft een aantal enthousiaste moeders die vrouwen bij elkaar brengen om gezamenlijk hun krachten te bundelen en catering te verzorgen voor zowel semi- ofwel overheidsinstellingen maar ook particulieren.
Benodigdheden en Oplossingen
De noodzaak van vrijwilligers en geld
In het geval van bijvoorbeeld Lucas Zorg hebben zij geld nodig voor voor een vrijwilligersvergoeding, zodat ze de vrijwilligerskosten kunnen betalen. Omdat zij ook hulpvragers naar het ziekenhuis begeleiden, moeten ze ook reiskosten kunnen betalen. Binnen het project Edasu is geld nodig ondanks dat de cursuskosten per deelnemer door de gemeente worden betaald want daarnaast is het nodig om de organisatie te betalen, zoals projectleiderkosten en communicatiekosten. Ook doen zij alles samen met ervaringsdeskundigen en die moeten ook betaald worden. Edasu heeft inmiddels een aantal opgeleide deskundigen die worden al ingezet bij organisaties als de sociale dienst, het Leger des Heils en kredietbanken. In het geval van Duurzaam Soesterkwartier betreffen het wel veertig tot zestig vrijwilligers die in werkgroepen actief zijn.
Bijna alle 12 genoemde organisaties werken met vrijwilligers waar vaak subsidies voor worden gegeven. ‘Maar daar ligt een gevaar want als de subsidie wegvalt, valt ineens alles weg en daar zou je niet naar moeten streven’ (Buurtmoeders Amsterdam).
Kennis en kunde
Sommigen organisaties zoals duurzaam Soesterkwartier weten veel kennis en kunde te vergaren binnen hun eigen netwerk.`Hoe moeilijk is het om kennis bij elkaar te krijgen? Op het moment dat je een goed plan hebt, ga je een beetje om je heen kijken. Dan hoor je van de een dat een ander daar wat van weet en die moet je eens benaderen. Zo ga je kennis ook opzoeken in je eigen wijk en soms ook daarbuiten. Soms is dat heel lastig. Nu blijkt dat het vanuit de stad ook hartstikke belangrijk wordt gevonden dat we experimenten uitvoeren om energieneutrale woningen te bouwen. Dus waarom zouden we dat niet in deze wijk kunnen doen? We hebben het voor elkaar gekregen om fondsen en ook kunde, van bouwpartijen, van de gemeente, van installateurs bij elkaar te krijgen in deze wijk’. In het geval van Lucas Zorg is meer professionele kennis nodig omdat ze een erkende thuisorganisatie willen worden. Ze hebben kennis en kunde nodig voor HKZ en ISO certificering 9001 in de Zorg en Welzijn. En een organisatie als bijvoorbeeld de Future of Fame heeft een heel specifieke kennisvraag op het gebied van het multimediale omdat ze heel veel opdrachten met betrekking tot het bouwen van websites, animaties, apps en ga zo maar door, krijgen.
Materieel
Ook aan voldoende materieel ontbreekt het vaak. Zo heeft Lucas Zorg door het groeien van de hulpvraag steeds meer nodig zoals fietsen, een busje en computers. Duurzaam Soesterkwartier pakt de vergoeding van materieel aan door geld te vragen voor de diensten die ze leveren; als ze elektricteit leveren door zonnepanelen aan te leggen vragen ze daar ook weer geld voor terug – de gebruikers besparen immers door deze dienst.
Strategische partners
De hoofdsponsors van Initiatief.nu zijn het ministeries van Werkgelegenheid en Sociale Zaken, Cordaid en de Sociale Alliantie. Edasu:’Wat we goed kunnen gebruiken is een landelijke body; strategische partners die ons helpen om dit goed op poten te zetten…We merken dat we hier in Noord-Nederland en vooral in Oost-Groningen een sterke groep mensen om ons heen hebben staan, die echt betrokken zijn bij dit project en er voor staan, deuren openen en een stevige kring om ons heen vormen. Die kring wensen we voor het landelijke ook toe; een stevige kring van ambassadeurs, van ingangen, van partners hebben, die samen met ons het project landelijk vorm gaan geven.’
Daarnaast hebben de initiatieven al veel andere strategische partners. Lucas Zorg werkt samen met de gemeente en het stadsdeel Nieuw-West en dat loopt goed. In het kader van het huishoudgedeelte, zijn ze nu ook opgenomen in een experiment van de gemeente Amsterdam, het stadsdeel Amsterdam Nieuw-West en de onderwijsinstellingen, waaronder de Hogeschool van Amsterdam en ROC Capabel (volwassenenonderwijs). Ten slotte hebben ze vanuit het bedrijfsleven een sponsor: een Marokkaanse slager/groenteman die de activiteiten ‘samen koken en samen eten’ sponsort. De Werkplaats Soesterkwartier creëert werkgelegenheid in de wijk, hulp in de huishouding en bijvoorbeeld klussenonderhoud bij huurwoningen. ‘Dat doe je niet meer gewoon met de mensen zelf, dan heb je echt partnerships nodig. Dan ga je zo’n bondje sluiten met het wijkteam van het
Soesterkwartier en dan ga je een bondje sluiten met de woningcorporatie, zoals we nu aan het doen zijn met de woningcorporatie Portaal’. Ook binnen het project Edasu wordt met verschillende partners samengewerkt: ‘Daar kun je verschillende differenties in aanbrengen. De één is echt een samenwerkingspartner, zoals ROC Noorderpoort. Zij verzorgen het onderwijs en daar hebben wij veel samenwerkende gesprekken mee, over hoe we dit gaan vormgeven.. daarnaast is de gemeente belangrijk en zijn welzijnsorganisaties belangrijke samenwerkingspartners zowel om het op poten te zetten maar ook om de opleidingsplaatsen af te nemen.’
Samen Initiatief.nu ontwikkelen
Picknick De Sociale coöperaties van Initiatief.nu ontmoeten elkaar vier keer per jaar tijdens een zomer-herfst-winter- of lente picknick. Ze organiseren bijeenkomsten zoals SocialLabs; inloopdagen waar iedereen die geïnteresseerd is in Sociale Coöperaties een kijkje kan komen nemen.
Social talks
Initiatief.nu maakt gebruik van online Social Talks: een online omgeving waardoor deelnemers niet naar elkaar toe hoeven te komen. Er worden sprekers of ervaringsdeskundigen uitgenodigd die experts zijn op gebied van een actueel thema. De volgende dag wordt de uitzending online gezet. Enkele voor beelden van besproken thema’s in 2016 en 2017 zijn: ‘Incasso vrije wijken’, ‘Kinderen in armoede’, ‘Solidariteit en Bijzonder Statuut’ en ‘Sociaal Aanhouderschap’.
Verder is de website een bron van waardevolle informatie op het gebied van hoe de verschillende organisaties omgaan met benodigdheden (bv locatie, geld en materiaal), kennis en kunde, passie en motivatie.
Delen documenten
Op de Initiatief.nu zijn ook belangrijke documenten beschikbaar als: ‘Methodiek Bewondernemers’, ‘stappenplan voor het ontwikkelen van een Bijzonder Statuut’, ‘hoe je een wijkraad opstart’ en ‘hoe ga je als een sociale onderneming om met vrijwilligerwerk’.
De deelnemers hopen dat de landelijke manifestatie op 29 september leidt tot veel nieuwe contacten, ondersteuning op zowel klein als groot niveau, van lokale initiatieven tot overheden. Peer’m uit de armoede is een term voor de snelheid waarmee wij armoede in Nederland achter ons willen laten.